Publikime
Letër e hapur për bashkim gjuhësor
Në takimin e radhës të Këshillit Kombëtar Shkencor të projektit “Gjuha shqipe dhe kompjuteri”, të udhëhequr nga Qendra për Edukim dhe Përparim e të mbështetur nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës e Republikës së Kosovës, të mbajtur në Prishtinë më 4 dhe 5 nëntor 2022, lidhur me problemet e gjuhësisë kompjuterike, anëtarët e Këshillit dolën me një letër të hapur.
Kryeministrit të Republikës së Shqipërisë
z. Edi Rama
Kryeministrit të Republikës së Kosovës
z. Albin Kurti
Prishtinë, më 4 nëntor, 2022
LETËR E HAPUR
“Një komb një gjuhë, një softuer”
Ne, anëtarët e Këshillit Kombëtar Shkencor të projektit “Gjuha shqipe dhe kompjuteri” udhëhequr nga Qendra për Edukim dhe Përparim, të mbledhur sot në Prishtinë për të diskutuar për problemet e gjuhësisë kompjuterike, si dhe digjitalizimin e gjuhës shqipe në përgjithësi, nëpërmjet kësaj letre të hapur drejtuar Kryeministrit të Republikës së Shqipërisë z. Edi Rama dhe Kryeministrit të Republikës së Kosovës z. Albin Kurti, shprehim shqetësimin tonë të thellë për faktin se në produktet e Microsoft kohët e fundit ka ndarje të gjuhës shqipe në tri variante: Albanian (Albania), Albanian (Kosovo) dhe Albanian (North Macedonia).
Populli shqiptar ka tashmë gjuhën kombëtare të njësuar e të përbashkët, por, jo edhe softuerin e përbashkët për gjuhën Kullën e shqipes, të cilin e ka vetëm Qeveria e Republikës së Kosovës për të gjithë banorët e Kosovës.
Ftojmë Qeverinë e Republikës së Shqipërisë që të marrë në shqyrtim sipas procedurave ligjore modalitetet për të futur në përdorim nëpër shkolla dhe në administratën shtetërore Kullën e shqipes, softuerin më të përparuar për gjuhën shqipe, mbështetur dhe financuar nga Qeveria e Republikës së Kosovës.
Ky softuer me 1.000.000 rreshta kod burimor, e me material gjuhësor prej 300,000 faqesh, madhështor e të vëllimshëm, me cilësi të lartë, garanton një përmirësim rrënjësor të nivelit të kulturës gjuhësore sidomos në gjuhën e shkruar. Prandaj, e quajmë të nevojshme që këtë softuer me vlerë të madhe normative dhe praktike, ta kenë falas të gjithë shqiptarët kudo që janë.
Me realizimin e kësaj, të gjitha institucionet shkencore shtetërore do të kenë qasje dhe kompetencë për përditësimin dhe përparimin e Kullës së shqipes. Çdo organizim paralel i projekteve të tilla, si ky i Kullës, ndryshe në Kosovë e ndryshe në Shqipëri, jo vetëm nuk është i dobishëm, por krijon shpenzime shtesë dhe mundësi për diferencime gjuhësore.
Bashkimi gjuhësor i shqiptarëve ka hapur rrugën për bashkime në shumë fusha të tjera, duke kapërcyer ndasitë e mëparshme. Asnjë institucion shtetëror a shoqëror nuk e ka kundërshtuar zbatimin e gjuhës së njësuar në gjithë hapësirën ku banojnë shqiptarët në Ballkan, e po ashtu në diasporë. Ndërkaq gjuha shqipe përmes softuerit Kulla e shqipes dhe përkrahjes së Qeverisë së Kosovës, duke ndjekur përparimin dhe zhvillimin e shoqërisë shqiptare, ka shënuar përparime e zhvillime të panjohura më parë dhe është bërë faktor i qenësishëm për përparime të reja.
Ndarjet dhe veçimet e së kaluarës kanë sjellë edhe dallime gjuhësore ndërmjet nesh. Detyra jonë është që hap pas hapi të punojmë për përafrimin dhe njësimin e mëtejshëm të praktikës gjuhësore në gjithë hapësirën shqiptare, dhe rruga më e mirë për këtë është zbatimi i Kullës së shqipes, i fjalorëve të përbashkët në përgjithësi, që kanë gjetur tashmë miratim dhe zbatim nga Qeveria e Republikës së Kosovës.
Ne i bëjmë thirrje Qeverisë së Republikës së Shqipërisë që të përfshihet në projektin “Gjuha shqipe dhe kompjuteri”, ta pranojë softuerin Kulla e shqipes si softuer të përbashkët ndërmjet dy vendeve dhe ngritjen e një Komiteti Shtetëror të përbashkët për trajtim të përbashkët ndaj Microsoft-it në administratën shtetërore, duke kundërshtuar me rreptësi veprimet që çojnë në variantizimin e saj dhe që sjellin si pasojë diferencime kombëtare. Prandaj ne kërkojmë me këmbëngulje që dy shtetet shqiptare të bashkohen për të hequr dorë nga tri gjuhë shqipe në tri shtete ku shtrihen trojet shqiptare. Pa lënë anash në këtë bashkëpunim Agjencinë për Zbatimin e Gjuhës shqipe në RMV dhe Këshillin Kombëtar të Shqiptarëve të Malit të Zi.
E përgëzojmë Qeverinë e Kosovës për modelin më të mirë të përkrahjes së gjuhës shqipe përmes digjitalizimit të saj, për të gjithë banorët e Kosovës.
Gjuha shqipe dhe kombi shqiptar kanë një origjinë të përbashkët, një histori të përbashkët, një të ardhme të përbashkët, kanë qenë e do të jenë një e të pandarë. Andaj, duhet qartazi të bashkohemi rreth idesë sonë “Një komb, një gjuhë, një softuer”.
Anëtarët e Këshillit Kombëtar Shkencor të projektit “Gjuha shqipe dhe kompjuteri”
Prof. dr. Emil Lafe Prof. asoc. Adelina Çerpja Prof. asoc. Anila Çepani
Prof. dr. Hysen Matoshi Prof. dr. Enver Hysa Prof. dr. Asllan Hamiti
Prof. dr. Mustafa Ibrahimi Prof. dr. Ismet Osmani Prof. dr. Bahri Koskoviku
Prishtinë, 04.11.2022
Lulëzim Shishani, drejtor
Qendra për Edukim dhe Përparim
Cel: +383 44 197 474
Cel: +355 69 273 5760
